Cây hoa xương rồng bát tiên: đặc điểm, ý nghĩa, cách trồng và chăm sóc

Bích Ngọc

Đỗ Thị Bích Ngọc là content, có kinh nghiệm content về cây cảnh 5 năm. Hiện tại, phụ trách content cho web Ngoctangarden.com.

Cây xương rồng bát tiên sở hữu vẻ đẹp mạnh mẽ và rực rỡ, ngày càng được yêu thích để trang trí nội và ngoại thất. Đặc biệt đối với người Việt Nam, hoa Bát tiên rất quen thuộc, thường được trồng ở trước nhà làm hàng rào hoặc vườn cây để làm đẹp hoặc trấn trạch.

Đặc điểm cây Xương rồng bát tiên

Cây Xương rồng bát tiên hay còn gọi là Hoa bát tiên hoặc Mão gai, là cây thân gỗ có nhiều nhánh, có gai, mọc thành bụi nổi bật với những chùm hoa rực rỡ. Cây có nhiều kích thước, chiều cao có thể đạt tới 1.8 mét vì thế vừa có thể trồng trong chậu nhỏ, cũng có thể trồng cây lớn để trang trí trong nhà hay ở sân vườn, hàng rào, sân thượng, ban công.

Thông tin chung cây Xương rồng bát tiên:

• Tên gọi khác: Hoa bát tiên, Mão gai.
• Tên tiếng Anh: Crown of Thorns (Vương miện gai)
• Tên khoa học: Euphorbia milii
• Họ: Đại kích (Euphorbiaceae).
• Nguồn gốc: Đảo Madagascar.
• Phân bổ: Ban đầu từ Madagascar, hiện nay cây được trồng phổ biến ở nhiều vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên khắp thế giới, bao gồm cả các khu vực ở châu Á và Nam Mỹ, cũng như được trồng làm cây cảnh nội thất ở nhiều nơi khác.

Người dân Madagascar đã trồng cây Bát Tiên từ lâu đời, khoảng trên mấy trăm năm nay. Sau đó người Thái Lan, Trung Quốc đã nhập về trồng khoảng trên 200 năm. Lúc đầu cây chỉ có 2-4 cánh hoa, sau khi người Châu Phi, người Thái Lan, Trung Quốc tìm cách lai tạo cho ra được cây Bát tiên có 8 hoa to, màu sắc đẹp nên đặt tên là Poisien (Bát Tiên).

Đầu tiên hãy nói đến ý nghĩa cái tên Xương rồng bát tiên và đây cũng là đặc điểm nổi bật nhất của cây. “Bát Tiên” chính là 8 vị tiên: Hàn Tiên Cô, Hán Chung Li, Hàn Tương Tử, Lam Thái Hòa, Lã Động Tân, Tào Quốc Cữu, Thiết Quải Lý, Trương Quả Lão. Trong văn hóa nhân gian. bát tiên được tin là có quyền năng xua đuổi, tiêu diệt tà ma. Vì thế, ông bà ta thường trồng hoa để cầu mong sự bình an, cát tường và sự may mắn cho gia đình. 

Ngày nay, ngoài ý nghĩa tâm linh, Xương rồng bát tiên còn được yêu thích nhờ dáng vẻ độc đáo so với những loại cây cảnh khác. Cây mang vẻ gai góc nhưng cũng không kém phần xinh đẹp, đáng yêu. Bụi xương rồng bát tiên có nhiều cây, mỗi cây có những chùm hoa rực rỡ trên thân cây đầy gai.

• Thân cây rắn rỏi: Cây có thân gỗ, mọng nước và khá mập mạp khi còn non, dần hóa gỗ và cứng cáp hơn khi trưởng thành. Thân phân thành nhiều nhánh, phủ đầy những chiếc gai sắc nhọn, có thể là gai đơn hoặc gai kép. Màu sắc của thân cây rất đa dạng, từ xanh lá cây tươi tắn, chuyển dần sang nâu đỏ hay nâu tím ở những phần thân già cỗi, tạo nên một vẻ ngoài phong phú và đầy sức sống.
• Hoa nở rực rỡ quanh năm: Đây chính là điểm nhấn vạn người mê của Xương rồng bát tiên! Thực chất, phần sặc sỡ mà chúng ta thường gọi là hoa lại là những lá bắc biến đổi có hình dáng và màu sắc giống cánh hoa. Hoa thật của cây nằm ẩn mình rất nhỏ bé bên trong. Những lá bắc này có bảng màu cực kỳ phong phú, từ sắc đỏ nồng cháy, hồng dịu dàng, vàng tươi tắn, trắng tinh khôi cho đến tím lãng mạn hay kết hợp pha trộn nhiều màu sắc độc đáo. Chúng thường nở thành từng chùm lớn ở nách lá hoặc đỉnh cành và có khả năng giữ màu đáng kinh ngạc, có thể tươi tắn suốt từ 2 đến 6 tháng. Với điều kiện chăm sóc tốt, cây có thể cho hoa quanh năm, mang đến nguồn năng lượng tích cực và vẻ đẹp tràn đầy sức sống cho không gian của bạn, đặc biệt rộ hoa vào mùa xuân và mùa hè.

Lá xương rồng bát tiên không phải làm điểm nhấn của cây nhưng cũng có phần thú vị. Lá của Xương rồng bát tiên thường mọc tập trung ở đỉnh các cành non. Phiến lá có màu xanh bóng đặc trưng, đôi khi có màu xanh sáng tươi mát, với hình dáng đa dạng như bầu dục, thuôn dài hay hình mác. Tuy nhiên, đặc điểm của loài mọng nước là lá có xu hướng rụng đi khi cây già hoặc khi gặp điều kiện khô hạn kéo dài, để lộ phần thân gai góc mạnh mẽ bên dưới.

Một đặc điểm cần lưu ý là cây Xương rồng bát tiên chứa nhựa mủ màu trắng đục bên trong thân. Nhựa này có thể gây kích ứng đối với da và mắt. Do đó, khi thực hiện các thao tác như cắt tỉa cành hay thay chậu, bạn nên cẩn thận, đeo găng tay và tránh để nhựa tiếp xúc trực tiếp với da hoặc mắt để đảm bảo an toàn cho bản thân.

Ý nghĩa

Trong phong thủy, Xương rồng bát tiên được cho là có khả năng xua đuổi tà khí và hóa giải sát khí nhờ những gai nhọn của nó, và mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ. Cây này được xem là hợp với hầu hết các mệnh, đặc biệt tốt cho người tuổi Thìn.

• May mắn và tài lộc: Tên gọi “Bát Tiên” gợi nhớ đến tám vị tiên trong truyền thuyết, tượng trưng cho sự trường thọ, hạnh phúc, may mắn và viên mãn. Ngoài ra, hoa của cây có nhiều màu sắc tươi tắn cũng tượng trưng cho sự phát triển, tài lộc và niềm vui.
• Xua đuổi tà ma, hóa giải sát khí: Xương Rồng Bát Tiên với thân hình có nhiều gai nhọn được cho là có khả năng xua đuổi tà ma, loại bỏ các luồng khí xấu, tạo không gian sống an lành, bình yên và bảo vệ gia đình khỏi những điều không may. Vì thế, cây thường được đặt ở cửa sổ, ban công, trước cửa nhà để tăng cường khả năng bảo vệ.
• Biểu tượng của sự kiên cường: Vì sống được trên môi trường khắc nghiệt như sa mạc, xương rồng bát tiên tượng trưng cho lòng bất khuất, sự kiên trì và nỗ lực vượt qua khó khăn.

Ở phương Tây, cây còn được gọi là “vòng gai của Chúa”, “vương miện Jesus” hay “máu của Chúa Kito”, tượng trưng cho sự hy sinh và phục sinh của Chúa Jesus. Ở Trung Quốc, cây được gọi là “hoa cát tường”, liên quan đến 8 vị tiên hợp sức xua đuổi tà ma, mang lại phúc khí và bình an cho gia chủ. Bát tiên được người dân gọi là hoa cát tường. Ngụ ý rằng khi trồng loài cây này sẽ mang đến nhiều tài lộc và hạnh phúc, khiến mọi sự bình an tốt lành.

Trong phong thuỷ, cây xương rồng bát tiên hợp với hầu hết các mệnh. Đặc biệt, với những ai tuổi Thìn trồng loại cây này sẽ giúp cho công việc làm ăn lên như diều gặp gió, tiền bạc dồi dào, đường tình duyên được suôn sẻ và may mắn hơn.

Tác dụng

Với vẻ đẹp rực rỡ, bền màu và ý nghĩa phong thủy tốt đẹp, cây Xương rồng bát tiên có nhiều tác dụng quan trọng, đặc biệt trong y học cổ truyền và trang trí.

Ứng dụng của cây Xương rồng bát tiên trong đời sống con người:

• Trang trí: Với thân hình gai góc độc đáo và những chùm hoa rực rỡ, Xương rồng bát tiên được trồng phổ biến làm cây cảnh trang trí trong nhà, văn phòng, hiên nhà ban công, sân vườn hoặc làm hàng rào. Ưu điểm của cây còn ở vẻ đẹp rực rỡ quanh năm, dễ chăm và giúp bảo vệ gia chủ tránh tà ma, xui rủi, mang đến những điều tốt lành. 
• Cải thiện chất lượng không khí: Như hầu hết các loài thực vật, cây Xương Rồng Bát Tiên cũng tham gia vào quá trình quang hợp, hấp thụ CO2 và giải phóng oxy, góp phần nhỏ vào việc làm trong lành không khí xung quanh.
• Y học cổ truyền: Một số bộ phận của cây được sử dụng trong y học cổ truyền với các tác dụng như cầm máu, giải độc, trị mụn nhọt, bỏng nhẹ (cần lưu ý về độc tính), chữa xuất huyết tử cung, vết bỏng, viêm mủ da.

*Lưu ý độc tố: Toàn thân cây Xương rồng bát tiên chứa nhựa mủ màu trắng có độc. Nhựa này có thể gây kích ứng da, mắt và niêm mạc. Nếu nuốt phải có thể gây khó chịu đường tiêu hóa, có thể gây ngộ độc với các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa. Cần cẩn trọng khi tiếp xúc với nhựa cây, nên đeo găng tay khi chăm sóc hoặc cắt tỉa và để cây tránh xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.

Cách chăm sóc cây Xương rồng bát tiên

Để cây Xương rồng bát tiên phát triển khỏe mạnh, ra hoa đẹp và bền màu, bạn cần chú ý đến việc cung cấp đầy đủ ánh sáng cho cây và dùng đất thoát nước tốt, cây không yêu cầu dinh dưỡng cao.

• Ánh sáng: Xương rồng bát tiên ưa sáng và cần nhiều ánh sáng mặt trời ít nhất 4-6 tiếng/ngày để phát triển tốt và ra hoa nhiều, nhưng nắng gắt giữa trưa mùa hè có thể làm cháy lá. Cây có thể chịu được nắng nóng, nhưng khi mới trồng hoặc di chuyển, nên cho cây làm quen dần với ánh nắng trực tiếp.
• Nhiệt độ và độ ẩm: Cây phát triển tốt nhất ở nhiệt độ từ 20-35°C và độ ẩm từ 60-80%. Khí hậu nóng ẩm rất phù hợp với loài cây này. Cây chịu lạnh kém và có thể ngừng phát triển hoặc ra ít hoa trong điều kiện thời tiết lạnh kéo dài.
• Tưới nước: Là cây mọng nước nên Xương rồng bát tiên có khả năng chịu hạn tốt. Tưới nước vừa phải, tránh tưới quá nhiều gây ngập úng. Lượng nước tưới cần điều chỉnh tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất. Vào mùa khô nóng có thể tưới 2-3 lần/tuần, mùa mưa hoặc khi trời lạnh thì giảm tần suất tưới.
• Đất trồng: Đất cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt để tránh tình trạng úng rễ. Có thể sử dụng hỗn hợp đất thịt nhẹ, đất phù sa, đất mùn trộn với phân chuồng hoai mục, tro trấu hoặc xơ dừa.
• Cắt tỉa: Có thể cắt tỉa bớt cành nhánh già, cành mọc không theo ý muốn để cây thông thoáng và kích thích ra chồi mới, hoa mới. Nên đeo găng tay khi cắt tỉa để tránh gai và nhựa cây.
• Phân bón: Bón phân định kỳ để cung cấp dinh dưỡng cho cây, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và khi cây chuẩn bị ra hoa. Có thể sử dụng phân NPK với tỷ lệ phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của cây.
• Nhân giống: Cây có thể nhân giống dễ dàng bằng cách giâm cành.

Nhân giống cây Xương rồng bát tiên

Để trồng Xương rồng bát tiên có 3 cách là gieo hạt, giâm cành và chiết cành. Phương pháp đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả nhất chính là giâm cành. Vậy hãy cùng Ngọc Tân tham khảo cách giâm cành để nhân giống cây Xương rồng bát tiên nhé!

Thời điểm thích hợp để giâm cành là vào mùa xuân hoặc đầu hè, khi tiết trời ấm áp, khô ráo., lúc này cây cũng phát triển mạnh mẽ. Tuyệt đối tránh thực hiện vào mùa mưa ẩm hoặc mùa đông lạnh. 

Hướng dẫn giâm cành cây Xương rồng bát tiên:

• Bước 1 chọn cành giâm phù hợp: Hãy chọn những cành bánh tẻ, có ít nhất vài mắt lá, khỏe mạnh, có chiều dài khoảng 8-15cm.
• Bước 2 cắt cành giâm: Sau khi cắt, nhúng nhanh vết cắt vào nước lạnh hoặc chấm vào một ít tro bếp, bột than củi để giúp cầm nhựa và hạn chế nhựa chảy ra. Nhựa cây có màu trắng đục và có thể gây kích ứng, bạn nên cẩn thận.
• Bước 3 xử lý vết cắt: Sau khi cắt, đặt cành giâm ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp trong khoảng 3-7 ngày, hoặc có thể lâu hơn cho đến khi vết cắt khô hoàn toàn, không còn ướt dính nhựa. Khi vết cắt khô, bề mặt sẽ hình thành một lớp màng bảo vệ (callus), ngăn ngừa nấm bệnh và thối rữa khi cắm vào đất.
• Bước 4 tiến hành giâm cành: Cắm phần gốc cành giâm vào giá thể, sâu khoảng 2-3cm. Sau đó dùng tay ấn nhẹ đất xung quanh để cành đứng vững. Lưu ý tuyệt đối KHÔNG TƯỚI NƯỚC SAU KHI GIÂM CÀNH XUỐNG ĐẤT.
• Bước 5 chăm sóc cây sau khi giâm: Đặt chậu giâm ở nơi có ánh sáng gián tiếp, sáng sủa nhưng tránh nắng gắt trực tiếp. Lần đầu tiên tưới nước là khoảng 5-7 ngày sau khi giâm, nhớ tưới nhẹ nhàng quanh gốc và những lần sau thì tưới sau khi bề mặt đất đã khô hoàn toàn. Khi cây bắt đầu bén rễ và ra lá non, bạn có thể từ từ cho cây tiếp xúc với nhiều ánh nắng hơn.

*Lưu ý: Đất trồng Xương rồng bát tiên thích hợp cần tơi xốp, thoát nước tốt. Bạn có thể dùng hỗn hợp đất thịt + xỉ than/perlite + trấu hun hoặc mua đất chuyên dùng cho xương rồng.

Sau khoảng 3-6 tuần, có thể lâu hơn tùy điều kiện, bạn sẽ thấy cây vững chắc hơn, có chồi non hoặc lá mới nhú ra cho thấy cây đã bén rễ, lúc này bạn có thể chăm sóc cây như bình thường.

Hiện nay, có rất nhiều mẫu xương rồng bát tiên đẹp, bạn có thể thoải mái lựa chọn. Có cả chậu mini để bàn, và chậu lớn để ban công, trước cửa, … vì thế tùy thuộc vào vị trí trang trí mà chọn cây phù hợp nhé!